Dự báo cho thấy sản lượng thép thành phẩm của Việt Nam trong năm 2024 có thể đạt tới 30 triệu tấn, tăng 7% so với năm 2023 nhờ vào sự phục hồi hiện tại. Tuy nhiên, sự phục hồi này vẫn chưa ổn định và ngành thép trong nước vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là sự cạnh tranh mạnh mẽ từ thép nhập khẩu từ Trung Quốc.
Áp lực nhập khẩu thép từ Trung Quốc
Theo Tổng Cục Hải quan, khối lượng thép nhập khẩu từ Trung Quốc trong tháng 5 đã đạt 1,1 triệu tấn, gấp hơn 2 lần so với cùng kỳ năm ngoái và đây là mức cao kỷ lục theo tháng. Trung Quốc hiện chiếm hơn 70% tổng lượng thép nhập khẩu của Việt Nam trong tháng 5.
Giá thép nhập khẩu trung bình trong tháng 5 là 638 USD/tấn, giảm 19% so với cùng kỳ năm trước và thấp hơn 100 USD/tấn so với giá xuất khẩu trung bình của Trung Quốc sang các thị trường khác.
Trong 5 tháng đầu năm, Việt Nam đã nhập khẩu hơn 4,7 triệu tấn thép từ Trung Quốc, tăng 91% so với cùng kỳ năm ngoái. Sự gia tăng này đã gây lo ngại cho các doanh nghiệp thép trong nước, đặc biệt là khi thị trường nội địa mới bắt đầu phục hồi sau thời gian dài bị ảnh hưởng bởi sự suy thoái của thị trường bất động sản.
Tình hình sản xuất và tiêu thụ thép trong nước
Theo Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), sản lượng thép sản xuất và tiêu thụ trong 4 tháng đầu năm đều đạt khoảng 9,3 triệu tấn, tăng lần lượt 5,7% và 15% so với cùng kỳ năm trước. Xuất khẩu thép cũng tăng 28,5%, cho thấy sự khởi sắc trong tiêu thụ thép nội địa.
Theo Tổng Công ty Thép Việt Nam (VNSteel), trước kỳ nghỉ lễ 30/4 - 1/5, thị trường thép xây dựng trong nước đã bắt đầu có dấu hiệu tăng nhiệt với một số nhà máy thông báo cắt giảm hỗ trợ giá bán thép thanh vằn từ 50.000 - 200.000 đồng/tấn.
Mặc dù giá nguyên liệu đầu vào tăng, các nhà sản xuất vẫn thận trọng trong việc điều chỉnh giá bán thép xây dựng. Tuy nhiên, đây có thể là tín hiệu cho thấy giá thép xây dựng sẽ tăng đồng loạt trong thời gian tới.
Những thách thức và biện pháp đối phó
Ông Nghiêm Xuân Đa, Chủ tịch VSA và Tổng Giám đốc VNSteel, nhận định rằng mặc dù sản lượng thép thành phẩm năm 2024 có thể đạt 30 triệu tấn, các doanh nghiệp thép Việt Nam vẫn đối mặt với nguy cơ mất thị trường nội địa do sự gia tăng xuất khẩu thép từ Trung Quốc.
Trong 4 tháng đầu năm, lượng thép nhập khẩu từ Trung Quốc tương đương 40% lượng thép sản xuất trong nước.
Ngoài ra, tình trạng “cung vượt cầu” của nhiều sản phẩm thép nội địa và sự gia tăng nhập khẩu thép sẽ làm tăng sự cạnh tranh về giá cả. Thị trường thế giới nhiều biến động và chi phí vận tải quốc tế tăng cao cũng là những rủi ro tiềm ẩn cho các doanh nghiệp thép.
Bộ Công Thương đã khởi xướng điều tra chống bán phá giá đối với một số sản phẩm thép mạ có xuất xứ từ Trung Quốc và Hàn Quốc, với thời kỳ điều tra từ ngày 1/4/2023 đến ngày 31/3/2024.
Trước đó, Cục Phòng vệ Thương mại đã nhận được yêu cầu điều tra chống bán phá giá từ 5 công ty thép lớn trong nước. Bộ Công Thương cũng đang xem xét hồ sơ về thép cuộn cán nóng nhập khẩu từ Trung Quốc.
Tại Đại hội Cổ đông Thường niên 2024, ông Trần Đình Long, Chủ tịch Tập đoàn Hoà Phát, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ ngành sản xuất thép trong nước trước sự gia tăng thép nhập khẩu. Năm 2023, tổng sản lượng thép cuộn cán nóng trong nước là 6,7 triệu tấn, trong khi nhập khẩu lên tới 9,6 triệu tấn.
Đề xuất giải pháp
VSA đã kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan hoàn thiện hệ thống quy chuẩn và tiêu chuẩn kỹ thuật nhằm ngăn chặn sản phẩm thép không đạt tiêu chuẩn tràn vào thị trường Việt Nam.
Bộ Công Thương cũng được đề nghị áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại để bảo vệ sản xuất trong nước và thúc đẩy nhu cầu cho các sản phẩm thép trong các dự án bất động sản và đầu tư công.
Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết cơ quan này đã đề xuất Bộ Tài chính rà soát và điều chỉnh thuế nhập khẩu đối với một số mặt hàng thép.
Bộ Công Thương cũng thường xuyên đánh giá tác động của hoạt động nhập khẩu thép và áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại để bảo vệ doanh nghiệp trong nước.
Tham khảo nguồn: VietnamBiz